बिश्वको राजनिती, कस्ले के भनेका छन्, अादि बिभिन्न बिषयको जानकारीहरु !!

विदेश नीतिको प्रारम्भ विन्दु नै राष्ट्रिय स्वार्थ हो ।— नर्मन हिल
नेपालले भारत र चिन सँग समनिकटता { Equi-proximity} को नीति अवलम्वन गरेको छ ।
सन् १९५० मा नेपाल र भारत विच दुइ सन्धिहरु भए

१. शान्ति र मैत्रि सन्धि
२. वाणिज्य र व्यापार सन्धि । (१९६० मा वाणिज्य र पारवहन सन्धि भएको हो ।)

नेपालले चिन सँग कुटनीतिक सम्वन्ध १ अगस्त १९५५ मा गरेको हो।
“जहाँ सुपुर्दगी वा फिर्ता प्रारम्भ हुन्छ त्यहाँ शरण समाप्त हुन्छ ।” – Starke
व्यापारीक जहाजमा शरण हुन सक्दैन किनकी त्यसलाई उन्मुक्ति हुँदैन ।
राजनीतिक शरण प्रादेशीक र बाह्य शरण गरी दुई प्रकारका छन ।
यथार्थमा शरणको अधिकार राज्यमा निहित हुन्छ ।
पीडीत व्यक्तिलाई अन्य देशमा शरण माग्ने अधिकार मानव अधिकार सम्वन्धि विश्वव्यापी घोषणापत्र १९४८ को धारा १४ मा उल्लेख छ ।
एक पटक शरण दिइसकेपछी शरणार्थीलाई पीडक राष्ट्रमा फिर्ता गर्न पाइदैन भन्ने १९५१ को जेनेभा कन्भेन्सनमा उल्लेख छ ।
सन् १९७१ मा ताइवान संयूक्त राष्ट्र संघ वाट निकालिएको हो ।
तोवार सिद्धान्त अनुसार क्रान्तिवाट स्थापित सरकारलाई मान्यता दिनु हुदैन ।
Stimson सिद्धान्त अनुसार कुनै राज्यले अन्तराष्ट्रिय संधिको अवहेलना गरी कुनै राज्यलाइ मान्यता दिएको छ भने त्यो मान्यता बैध हुदैन ।
ह्यूगो ग्रोसियसलाई अन्तराष्ट्रिय कानुनका पिता भनिन्छ ।
अन्तराष्ट्रिय कानुनको सर्वप्रथम प्रयोग सन् १७८० मा जर्मि वेन्थमले गरेका थिए ।
अन्तराष्ट्रिय सम्वन्धको सुरुवात वेस्टफेलिया सन्धिवाट भएको हो ।
राजनीतिशास्त्रमा पहिलो पटक राज्य(state) शव्द प्रयोग गर्ने मेकियावेली हुन ।
Administration शव्दको उत्पत्ति ल्याटीन भाषा वाट भएको हो ।
मनु स्मृतिमा हाल २६९४ स्लोक र १२ अध्याय छन ।
मनु स्मृतिको सातौं अध्यायमा राजधर्म र राज्यको उत्पत्ति वर्णन गरीएको छ ।
मनुका अनुसार राजा ८ ओटा देव गुणले भरीएको हुनुपर्छ ।
अन्तराष्ट्रिय सम्वन्धको क्षेत्र वारे कुन्सि राइटले २३ ओटा विषय प्रस्तुत गरेका छन ।
World Politics नामक कृति आर्गेन्सिको हो ।
मनु स्मृतिका अनुसार भुमिमा लगाइने कर लाई वलि भनिन्थ्यो ।
Scientific management theory प्रतिपादन गर्ने F.W.Tailor हुन ।
NPM Theory १९९० को दशकमा प्रचलनमा आएको हो ।
Woodrow Wilson ले प्रशासन र राजनीतिलाई फरक फरक विधाको रुपमा व्याख्या गरेको सिद्धान्तलाइ Dichotomy Theory भनिन्छ ।
Woodrow Wilson ले Dichotomy Theory सन् १८८७ मा तर्जुमा गरेका थिए ।
सुशासनको अवधारणा विकास गर्ने विश्व बैंक हो ।
सर्वप्रथम अन्तराष्ट्रिय शक्ति सन्तुलनको सिध्दान्तमाथी विचार व्यक्त गर्ने विद्धान बर्नार्डो रुसेलियन हुन ।
शक्ति सन्तुलनका लागि अन्तराष्ट्रिय रुपमा पहिलो पटक स्विकार गरीएको सिद्धान्त उट्रेक्ट सन्धि हो ।
राजनीतिशास्त्रमा पहिलो पटक राज्य (state) शव्द प्रयोग गर्ने मेकियावेली हुन ।
वेलायतमा संसदिय स्वरुपको राजनीति अभ्यास १२ औ शताव्दी वाट भएको हो ।
वेलायतको इतिहाँसमा हाउस अफ कमन्सको संस्थापक भनि सिमोन डे मोन्टफोर्ड लाई भनिन्छ
वेलायतका राजा चार्ल्सलाइ सन् १६४९ मा फाँसि दिइएको थियो ।
वलपूर्वक प्रतिकार सम्वन्धि व्यवस्था UNO को वडापत्रको धारा ५१ मा गरिएको छ ।
लेवियाथन नामक पुस्तकका रचनाकार हव्स हुन ।
लेवियाथनमा हव्सले शक्तिलाई सामान्य इच्छाको रुपमा व्यक्त गरेका छन ।
शान्तिपूर्ण नाकावन्दी UNO को वडापत्रको अध्याय ७ मा उल्लेख छ ।
सामाजिक वहिष्करणको अवधारणा सन् १९७४ मा रेने लेनोइर ले ल्याएका हुन ।
नेपालमा समावेशिकरणका लागी लक्षित कार्यक्रमहरु नवौं योजना बाट सुरु भएको हो ।
शक्ति वास्तविक वल प्रयोग नभएर वल प्रयोगको योग्यता हो भन्ने भनाइ रवर्ट वाचर्सटङ को हो ।
लिज्जवन एजेण्डा समावेशिकरण सँग सम्वन्धित छ ।
भारत स्वतन्त्र भएको १५ अगस्त १९४७ ।
भारतको संविधानसभामा २९६ जना सदस्य निर्वाचित भएका थिए ।
भारतको संविधान जारी २६ जनवरी १९५० ।
संविधान मस्यौदा समिति गठन २९ अगस्त १९४७ र संयोजक डा. भिमराव अम्वेडकर थिए ।
भारतीय लोक सभामा ५४५ सदस्य रहन्छन ।
वेलायतका नागरीकहरुको महाधिकार पत्र Bill of rights जारी भएको सन् १६८९ ।
” ज्ञान सैन्य र सौर्य द्वारा प्राप्त सामर्थ्य नै शक्ति हो ।— कौटील्य
शक्तिलाई नतिजामा बदल्न सक्ने क्षमता भनेर परीभाषित गर्ने रवर्ट डाहाल हुन ।
“म जान्दिन तेस्रो विश्वयुद्ध कस्ता हतियारहरुले लडिने छ तर म तपाइलाई विश्वास दिलाउन चाहन्छु कि चौथो विश्व युद्ध लठ्ठी र ढुङ्गाले लडिनेछ । ” – अलवर्ट आइन्सटाइन
पहिलो पल्ट लडाइमा अंकुसे धनुषकाणको प्रयोगमा वन्देज सन् ११६९ मा गरीएको थियो ।
१८९९ को हेग सम्मेलनले ढमढम गोलि लगायतका हतियारमा बन्देज लगायो ।
१९०७ को हेग सम्मेलनले बेलुनका माध्यमवाट Projection प्रहारमा रोक लगायो ।
सन् १९२५ को प्रोटोकलले युद्धमा विषालु ग्याँस र जीवाणुको प्रयोगलाइ प्रतिवन्ध लगायो ।
आंशिक परीक्षण प्रतिवन्ध सन्धि {PTBT} सन् १९६३ ले वातावरण, बाह्य अन्तरीक्ष र समुन्द्र मुनी आणविक परीक्षण गर्न रोक लगायो ।यसलाइ आंशिक किन भनियो भने यसले जमिन मुनिको परीक्षण रोकेन ।
व्यापक परीक्षण प्रतिवन्ध सन्धि {CTBT } सन् १९६६ मा भएको ।
बैदेशिक नीति भनेको जानाजान रोजिएको राष्ट्रिय स्वार्थहरुको व्यवस्थित कथन हो ।– हार्टम्यान

About Dinesh Lamichhane

"राम्रो भोलिको लागि, आज सिकौं र सिकाऔं" भन्ने उध्येश्यका साथ संचालित, यो बल्ग शिक्षा, सञ्चार, जागरूकता, जानकारी, समन्वय, पुस्तकहरु, कक्षाहरू, आदि र समग्रमा लोकसेवा र कलेजको विद्यार्थी सँग सम्बन्धित ब्लग हो। देशमा बढीरहेको बेरोजगारी र नेपाली प्रशासनमा कमजोर कर्मचारी को समस्यालाई ध्यानमा राखी यो बल्ग निर्माण गरिएको हो । यहाँ हामी सके सके-सम्म सम्पुर्ण बिषयबस्तुहरु समावेस गर्ने प्रयास गरिरहेका छौ। जस्ले गर्दा कुनैपनि लोकसेवाको तयारी गरीरहेका र कलेज पढ्दै गरेका विद्यार्थीहरुलाई धेरै उपयोगी हुनेछ भन्ने हाम्रो विश्वास रहेको छ। तपाईपनि आ-आफ्नो ठाँऊबाट हामीलाई सहयोग गरिदिनुहुन अनुरोध गर्दछौ । तपाई सँग एदी कुनै लोकसेवाको लागी सहयोगी सामाग्रीहरु साथै बिभिन्न संकायका शैक्षिक सामाग्रीहरु छन् भने हामीलाई lcdinesh57@gmail.com र dineshlamichhane57@gmail.com मा मेल गरी सहयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।