संविधान के हो ? यसलाई मुल कानुन मान्नुको कारण, निर्माण गर्नुको कारण आदि..... !!!


संविधान के हो ?
  • देशको सम्पुर्ण शासन प्रणाली संचालन गर्नलाई जम्मा गरिएको नियमहरुको संगालो नै संविधान हो ।
  • जसले सरकारको स्थापना एवम् संचालन र सरकारलाई नै शासित गर्दछ ।
  • सरकारको शक्ति¸जनताको अधिकार¸शासक र शासित बिचको सम्बन्ध समावेश भएको हुन्छ ।
  • सरकारको स्वेच्छाचारिता सिमित गर्ने¸जनताको अधिकारको रक्षा र सार्वभौमशक्तिको परिभाषा गर्ने दस्तावेज नै संविधान हो ।
  • राज्य संचालन गरिने मूल कानुन र सिद्धन्तहरुको संग्रह संविधान हो ।
  • राज्यका सम्पुर्ण जनताको अधिकार प्रत्याभूति गर्ने एउटा महत्वपुर्ण लिखतलाई संविधान भनिन्छ ।
  • सरकारको स्वविकेकी अधिकारमाथी सीमा लगाने र जनताको हक किटान गरिदिने दस्तावेज
  • सरकारलाई शक्ति प्रदान गर्ने र शक्तिमाथि नियन्त्रण लगाउन सक्ने कानुनी अस्त्र हो ।
  • देशको मूल कानुन हो ।
  • देशको शासन संचालन गर्ने मार्ग दर्शक सिद्धन्तहूको संग्रह
  • जनता र सरकार विचको सम्बन्ध व्यवस्थित गर्दछ ।
  • शासकलाई शक्ति प्रदान गर्दछ भने दुरुपयोगलाई रोक्दछ ।
  • यो एक राजनैतिक सहमतिको कानुनी दस्तावेज हो ।


संविधानलाई मूल कानुन मान्नुका कारणहरु निम्न अनुसार रहेका छन ! 
  • निर्माण प्रक्रियाको दृष्टिकोणबाट – संविधान जनता आफैले निर्माण गर्दछन् ।
  • संविधानको व्याख्या – संविधानको सम्बन्धमा कुनै दुविधा भएमा सर्वोच्च अदालतले मात्र ब्याख्या गर्ने गर्दछ ।
  • संशोधन प्रक्रिया – निश्चित विषयबस्तु असंशोधनीय हुन्छ ।
  • विषयबस्तुको दृष्टिकोण – संविधानका विषयस्तुहरु राजनैतिक सिद्धान्तको आधारमा तय भएको हुन्छ ।
  • कानुनको वर्गिकरण अनुसार – संविधान सार्वजनिक कानूनको रुपमा लागू हुन्छ
  • संबैधानिक सर्वोच्चता – स‌ंविधानभन्दा माथी कोही पनि रहदै ।
  • सरकारलाई अधिकार प्रदान गर्ने¸नियन्त्रण गर्ने र उत्तरदायी बनाउने दस्तावेज
नयाँ संविधान निर्माण गर्नु पर्ने कारणहरु 
  • राज्य क्रान्तीको सफलता
  • नयाँ राज्यको उदय
  • उपनिवेशबाट स्वतन्त्र भएमा
  • राज्यलाई बृहत रुपको लोकतान्त्रीकरणको दिशातर्फ लान
  • राज्य व्यवस्थामा रहेको गतिरोध अन्त्य गर्न ।
संविधान निर्माणका विधिहरु
  • संबैधानिक सम्मेलनको आयोजना गरेर ( अमेरिकामा सन् 1789 मा जारी पहिलो लिखित संविधान )
  • संबैधानिक आयोग तथा संविधानविद्हरुद्धारा (नेपालको वि.सं. 2015¸2019¸2047 को संविधान)
  • शासकद्धारा  एकलौटी रुपमा जारी (नेपालको 2004 र 2007 को संविधान)
  • जनमत संग्रह (स्वीजरल्याण्डमा जारी गरिएको संविधान )
  • अरुले लेखेको संविधान (जापनले स्वीकार गरेको संविधान)
  • संविधान सभाबाट
संविधानको बर्गिकरण
  • ऐतिहासिक आधारमा
    • निर्मित संविधान
    • विकसित संविधान
  • रुपका आधारमा
    • लिखित संविधान
    • अलिखित संविधान
  • परिवर्तनका आधारमा
    • कठोर संविधान
    • नरम संविधान
  • शक्ति विभाजनका आधारमा
    • एकात्मक संविधान
    • संघात्मक संविधान
संबैधानिक कानुन भनेको के हो ?

                संविधानले परिकल्पना गरेका  विभिन्न अंग तथा निकायहरुले गर्ने काम कारवाहीलाई व्यवस्थित गर्न संविधानको अधिनमा रही निर्माण भएका आवश्यक कानुनरु नै संबैधानिक कानून हो । जस्तै – व्यवस्थापिका संसद कार्य संचालन नियमावली¸ अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग ऐन¸ निर्वाचन आयोग ऐन ।











Share on Google Plus

About Dinesh Lamichhane

"राम्रो भोलिको लागि, आज सिकौं र सिकाऔं" भन्ने उध्येश्यका साथ संचालित, यो बल्ग शिक्षा, सञ्चार, जागरूकता, जानकारी, समन्वय, पुस्तकहरु, कक्षाहरू, आदि र समग्रमा लोकसेवा र कलेजको विद्यार्थी सँग सम्बन्धित ब्लग हो। देशमा बढीरहेको बेरोजगारी र नेपाली प्रशासनमा कमजोर कर्मचारी को समस्यालाई ध्यानमा राखी यो बल्ग निर्माण गरिएको हो । यहाँ हामी सके सके-सम्म सम्पुर्ण बिषयबस्तुहरु समावेस गर्ने प्रयास गरिरहेका छौ। जस्ले गर्दा कुनैपनि लोकसेवाको तयारी गरीरहेका र कलेज पढ्दै गरेका विद्यार्थीहरुलाई धेरै उपयोगी हुनेछ भन्ने हाम्रो विश्वास रहेको छ। तपाईपनि आ-आफ्नो ठाँऊबाट हामीलाई सहयोग गरिदिनुहुन अनुरोध गर्दछौ । तपाई सँग एदी कुनै लोकसेवाको लागी सहयोगी सामाग्रीहरु साथै बिभिन्न संकायका शैक्षिक सामाग्रीहरु छन् भने हामीलाई lcdinesh57@gmail.com र dineshlamichhane57@gmail.com मा मेल गरी सहयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।
    Blogger Comment
    Facebook Comment

0 comments:

Post a Comment