कार्यपालिका
राज्यको
कानुन कार्यान्वयन गराउने मन्रिहरु सहितको मन्नि
परिषद्लाई कार्यपालिका भनिन्छ । यसलाई सरकार पनि भनिन्छ । यस अन्तर्गत सरकार
प्रमुख अर्थात प्रधानमन्त्री‚ मन्त्री‚ निजामती सेवा‚ सेना- प्रहरीजस्ता निकायहरु पर्दछन् ।
कार्यपालिकालाई वास्तविक रुपमा प्रशासन पनि भन्न सकिन्छ । कार्यपालिकाको गठन
मुख्यरुपमा दुई प्रकारले हुने गर्दछ । संसदीय शासन प्रणाली भएका मुलक जस्तै :
बेलायत‚ भारत‚ बंगलादेश‚ नेपालमा चुनावमा बहुमत
प्राप्त दलको नेतालाई संसदको बहुमतद्वारा प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त गरी
प्रधानमन्त्रीले मन्त्रीपरिषद्को गठन गर्ने व्यवस्था हुन्छ । राष्ट्रपतीय शासन
प्रणाली भएका मुलुक जस्तै : अमेरिका‚ जर्मन‚ फ्रान्समा जनताद्वारा राष्ट्रपतिको सिधै
निर्वाचन भई राष्ट्रपतिले सरकारको गठन गर्ने व्यवस्था हुन्छ ।
कार्यपालिकाले
गर्ने कार्यहरु
Ø देशमा
शान्तिसुरक्षा कायम गर्ने‚
Ø देशको
रक्षा गर्ने र प्रतिरक्षा गर्ने‚
Ø राष्ट्रिय
नीतिहरुको तर्जुमा गरी कार्यान्वयन गर्ने‚
Ø संसदले
बनाएका कानुन लागु गर्ने‚
Ø सांसदले
दिएको अख्तियारभित्र रही संविधान अनुकूल हुने गरी नियम‚ बिनियम बनाउने‚
Ø आय
व्ययको विवरण बजेट तयार गरी संसदमा पेश गर्ने साथै संसदबाट बजेट पारित गराई लागू
गर्ने‚
Ø अन्तर्राष्ट्रिय
निकायमा देशको प्रतिनिधित्व गर्ने अर्थात कूटनीतिक सम्बन्ध कायम गर्ने‚
Ø राज्य
सञ्चालनका लागि नियमित‚ आकस्मिक
र विकासात्मक कार्य गर्ने‚
Ø जनहितका
लागि लोककल्याणकारी कार्य गर्ने ।
बृत्ति
विकास
पेशा‚ व्यवसाय‚ इलम‚ नोकरी आदिजस्ता कामलाई
वृत्ति भनिन्छ ।
यही वृत्ति प्रगति एवं उन्नति हुने कार्यलाई वृत्ति विकास भनिन्छ । यो पेशाको बढोत्तरी हो‚ पेशामा हुने सकारात्मक एवं गुणात्मक परिवर्तन हो । निजामती सेवाको नायब सुब्बा‚ शाखा अधिकृत पदमा बढुवा हुने कार्य तथा समान पद भए पनि महत्वपूर्ण जिम्मेवारी भएको पदमा सरुवा हुने कार्य बृत्ति विकासको उदाहरण हो । बढुवा‚ उपयुक्त स्थानमा सरुवा‚ पदस्थापन‚ तलब भत्ता‚ थप शैक्षिक अवसर‚ तालिम‚ अध्ययन भ्रमण आदि बृत्ति विकासका महत्वपूर्ण पक्ष हो । वृत्ति विकास Vertical‚ Horizontal वा दुवै हुन सक्दछन । नेपालको निजामती सेवामा वृत्ति विकाससम्बन्धी व्यवस्था नेपालको निजामती सेवा ऐन‚ २०४९ तथा निजामती सेवा नियमावली‚ २०५० अनुसार वृत्ति विकाससम्बन्धी निम्नानुसार व्यवस्था छ : -
यही वृत्ति प्रगति एवं उन्नति हुने कार्यलाई वृत्ति विकास भनिन्छ । यो पेशाको बढोत्तरी हो‚ पेशामा हुने सकारात्मक एवं गुणात्मक परिवर्तन हो । निजामती सेवाको नायब सुब्बा‚ शाखा अधिकृत पदमा बढुवा हुने कार्य तथा समान पद भए पनि महत्वपूर्ण जिम्मेवारी भएको पदमा सरुवा हुने कार्य बृत्ति विकासको उदाहरण हो । बढुवा‚ उपयुक्त स्थानमा सरुवा‚ पदस्थापन‚ तलब भत्ता‚ थप शैक्षिक अवसर‚ तालिम‚ अध्ययन भ्रमण आदि बृत्ति विकासका महत्वपूर्ण पक्ष हो । वृत्ति विकास Vertical‚ Horizontal वा दुवै हुन सक्दछन । नेपालको निजामती सेवामा वृत्ति विकाससम्बन्धी व्यवस्था नेपालको निजामती सेवा ऐन‚ २०४९ तथा निजामती सेवा नियमावली‚ २०५० अनुसार वृत्ति विकाससम्बन्धी निम्नानुसार व्यवस्था छ : -
नेपालको
निजामती सेवामा वृत्ति विकाससम्बन्धी व्यवस्था
Ø सेवा‚ समुह‚ उपसमुहको व्यवस्था र
सोहीअनुसार सरुवा बढुवाको व्यवस्था‚
Ø सरुवाका
आधार‚ बढुवाका
आधार‚ रिक्त
पदमा पदपूर्ति गर्ने प्रक्रिया‚अवकाशका आधारजस्ता पक्ष कानुनबाट प्रष्ट गरिएको‚
Ø निजामती
सेवाको रिक्त पदमा खुला प्रतियोगितात्मक परीक्षा‚ आन्तरिक प्रतियोगितात्मक परीक्षा‚ कार्यक्षमताको मूल्यांकन र
कार्यसम्पादन तथा अनुभवको मूल्याङंकनबाट हुने बढुवा समायोजनद्वारा पदपूर्ति गरिने
व्यवस्था‚
Ø निजामती
सेवालाई समावेशी बनाउन आरक्षणको व्यवस्था‚
Ø शैक्षिक
योग्यता‚ तालिम
र अनुभवको आधारमा पदस्थापना गर्ने व्यवस्था‚
Ø तलब
भत्ता‚ उपदान‚ निवृत्तिभरणको व्यवस्था‚
Ø स्वदेश
विदेशमा अध्ययन‚ तालिम‚ अध्यापन भम्रण सम्बन्धी
व्यवस्था‚
Ø सेवाको
सुरक्षा‚ सेवा
शर्तको सुरक्षा‚
Ø सजाय
र पुरस्कारसम्बन्धी स्पष्ट कानुनी व्यवस्था ।
0 comments:
Post a Comment