प्रश्नः-
शारीरिक शिक्षा विषयका प्रयोगात्मक पाठहरूको शिक्षण गर्दा
छात्राहरूको सहभागिता न्यून भएको पाइन्छ । यसो हुनुका कारणहरू पहिचान गरी
यस्ता पाठहरूमा प्रयोगात्मक अभ्यास गराउँदा छात्राहरूको सहभागिता बढाउने
उपयुक्त उपायहरू उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तरः-
शारीरिक शिक्षा शिक्षणमा सहभागिता एउटा प्रमुख भागको रूपमा आउँछ ।
विशेषगरी प्रयोगात्मक कक्षामा विद्यार्थीहरूले धेरै समय कार्यकलापमा नै
बिताउनुपर्ने हुन्छ । शारीरिक शिक्षामा
धेरैजसो कार्य वा सीपहरू छात्रछात्राहरूले आफै गरेर सिक्दछन् । त्यसैगरी
शारीरिक शिक्षा शिक्षणसिकाइमा क्रियात्मक सीपको अभ्यास हुने भएकाले
छात्रछात्राको सहभागितालाई प्रमुख रूपमा लिइन्छ । तापनि प्रयोगात्मक
कक्षामा छात्रहरूको तुलनामा छात्राहरूको सहभागिता कम हुने गर्दछ । अतः
शारीरिक शिक्षा विषयका प्रयोगात्मक पाठहरूको शिक्षण गर्दा छात्राहरूको
सहभागिता न्यून हुनुका सम्भावित कारणहरू निम्नलिखित छन्:-
- छात्राहरूमा शारीरिकरूपले कमजोर छौँ भन्ने मानसिकता हुनु ।
- समाजमा महिलाहरूले पनि खेल खेल्नुपर्दछ भन्ने मान्यताको अभाव हुनु ।
- छात्राहरूकव व्यक्तिगत इच्छा, आवश्यकता, परिपक्वता, व्यक्तिगत भिन्नता आदिलाई ध्यान नदिई शिक्षण गर्नु ।
- परम्परागत शिक्षण विधिको प्रयोग गर्नु ।
- समयमा पृष्ठपोषण प्रदान नगर्नु ।
- परामर्श तथा निर्देशनको अभाव हुनु ।
- छात्राहरूले अभ्यासका लागि पर्याप्त समय नपाउनु ।
- उचित इनाम तथा पुरस्कारको व्यवस्था नहुनु ।
- पर्याप्त मात्रामा शिक्षण सामग्रीको व्यवस्था नहुनु ।
- शिक्षण सिकाइ क्रियाकलाप विद्यार्थी केन्द्रित र बालमैत्री नहुनु ।
- दक्ष तथा तालिमप्राप्त विषय शिक्षकको व्यवस्था नहुनु ।
- तालिमप्राप्त महिला शिक्षक/प्रशिक्षकको अभाव हुनु ।
- शारीरिक शिक्षाको पाठ्यक्रममा अनिश्चितता रहिरहनु ।
- अवैज्ञानिक परीक्षा प्रणालीको प्रयोग नहुनु ।
- निदानात्मक तथा निरन्तर मूल्याङ्कन प्रणाली नहुनु ।
- लैङ्गिक विभेद हुनु ।
शारीरिक शिक्षा विषयका प्रयोगात्मक पाठहरूको शिक्षण गर्दा छात्राहरूको
सहभागिता बढाउन माथि उल्लिखित कारणहरूलाई ध्यानमा राखि निम्नलिखित उपायहरू अपनाउन सकिन्छः-
- छात्राहरूले आफूहरू शारीरिकरूपमा कमजोर छौँ भन्ने मानसिकतालाई हटाएर प्रयोगात्मक कक्षामा सहभागी हुनुपर्दछ ।
- महिलाहरूले खेल खेल्नुहुँदैन भन्ने समाजमा विद्यमान मान्यतालाई निरुत्साहित गर्नुपर्दछ ।
- छात्राहरूको व्यक्तिगत इच्छा, आवश्यकता, परिपक्वता, व्यक्तिगत भिन्नता आदिलाई ध्यान दिई शिक्षण गर्नुपर्दछ ।
- विद्यार्थी केन्द्रित तथा आधुनिक शिक्षण विधिको प्रयोग गर्नुपर्दछ ।
- समयमा पृष्ठपोषण प्रदान गर्नुपर्दछ ।
- समय समयमा परामर्श तथा निर्देशन दिइनुपर्दछ ।
- उचित इनाम तथा पुरस्कारको व्यवस्था हुनुपर्दछ ।
- पर्याप्त मात्रामा शिक्षण सामग्रीको व्यवस्था गर्नुपर्दछ ।
- शिक्षणसिकाइ क्रियाकलाप विद्यार्थी केन्द्रित र बालमैत्री हुनुपर्दछ ।
- दक्ष तथा तालिमप्राप्त विषय शिक्षकको व्यवस्था हुनुपर्दछ ।
- तालिमप्राप्त महिला शिक्षकको व्यवस्था हुनुपर्दछ ।
- शारीरिक शिक्षाको पाठ्यक्रममा निश्चितता ल्याउनुपर्दछ ।
- परीक्षा प्रणालीमा एकरूपता हुनुपर्दछ ।
- निदानात्मक तथा निरन्तर मूल्याङ्कन प्रणाली लागू गर्नुपर्दछ ।
- छात्राहरूलाई पुनर्बलको व्यवस्था गर्नुपर्दछ ।
0 comments:
Post a Comment